Kameleony w naturze

Kameleony (Chamaeleonidae) należą do gromady gadów i podrzędu iguanowatych. Występują w całej Afryce, na Półwyspie Arabskim, Madagaskarze, w Indiach i na Cejlonie, jeden gatunek również w Europie (kameleon pospolity).

Kameleony lamparcie (Furcifer pardalis), podobnie jak czterdzieści procent wszystkich poznanych kameleonów endemicznie zamieszkują wybrzeże Madagaskaru oraz małe wysepki otaczające tę dużą wyspę. Pierwotnie występowały także na Mauritiusie oraz zamieszkiwały wyspy Hawajskie. Zakres ich występowania sięga do 2000 m n.p.m stąd też, nie spotykane są w centralnej części Madagaskaru, gdzie leży masyw zbudowany z gór wulkanicznych.

Kameleony lamparcie są wyspecjalizowanymi łowcami, którzy dzięki niezależnie poruszającym się oczom, godzinami wypatrują ofiary. Gdy nadarza się okazja chwytnym, długim na ok. 20 cm językiem precyzyjnie wciągają ofiarę do paszczy. Łapy wyposażone w przeciwstawnie usytuowane palce w stosunku 3:2, jak również chwytny ogon sprawiają, że jaszczurki te sprawnie poruszają się po drzewach i krzewach prawie nigdy nie schodząc na ziemię. Jednak największą popularność zawdzięczają rzadko spotykanej w świecie natury umiejętności nagłej zmiany koloru.

Jaszczurki te zaliczane są do dużych kameleonów. Samce dorastają do okazałego rozmiaru 50 cm i ważą około 200g, natomiast samice rosną do rozmiaru 35cm i osiągają wagę 80-90g. Warto zaznaczyć, iż połowę długości ciała stanowi ogon. Cechą charakterystyczną tego gatunku są pionowe, kolorowe pasy w liczbie pięciu, zarówno występujące u samców jak i u samic. W przeciwieństwie do kameleonów jemeńskich nie posiadają one kasków, tylko hełmy. Ozdoba ta jest przedłużeniem kolców rogowych na grzbiecie, które przechodzą nad gałkami ocznymi i łączą się na czubku pyska. Zaznaczyć należy, że kształt i wielkość hełmu zleży od cech osobniczych każdej z tych jaszczurek.

Dymorfizm płciowy u Furcifer pardalis jest łatwy do zaobserwowania. Oprócz różnic w wielkości samców i samic, samce wyróżniają się intensywnymi i jaskrawymi kolorami ciała. Samice utrzymują kolory szarości oraz beżu co prawdopodobnie ułatwia im sztukę kamuflażu.
Jak wiadomo kameleony słyną z umiejętności zmiany koloru. Jednak nie ma barwniejszych niż Furcifer pardalis. Samce tego gatunku oprócz różnic osobniczych, wykazują odmienność w zależności od miejsca w którym żyją. Często populacje oddalone zaledwie 50 km od siebie różnią się barwami, które prezentują. Nazwy populacji zazwyczaj pochodzą od nazwy wyspy lub miejscowości w pobliżu której dana populacja została znaleziona. Na dzień dzisiejszy rozpoznawalnych oraz opisanych jest dwadzieścia pięć odmian barwnych gatunku F. Pardalis.

Madagaskar jest czwartą co do wielkości wyspą na świecie i ciężko jest jednolicie określić klimat w jakim żyją kameleony lamparcie. W celu uproszczenia zdecydowałem się przeanalizować klimat wyspy Nosy Be, której równoleżnik odpowiada środkowi występowania większości kameleonów lamparcich. Z analizy łatwo wynika, że gatunek Furcifer pardalis jako ciepłolubny, żyjący w temperaturze 28oC przy czasie dnia świetlnego wynoszącego około dwunastu godzin. Wilgotność wynosi od 70 do 100% prawdopodobnie dzięki sąsiedztwu wody, która otacza wyspę ze wszystkich stron.

Dziewięćdziesiąt sześć procent importowanych kameleonów pochodzi z Afryki. Głównymi krajami eksportującymi tę grupę zwierząt są Tanzania, Togo oraz Madagaskar. Natomiast największym odbiorcą są Stany Zjednoczone gdzie trafia 69% wyeksportowanych zwierząt. Z tego powodu w 1977 roku cała rodzina kameleonowatych została dołączona do drugiego załącznika konwencji waszyngtońskiej – CITES. Limit odłowowy Furcifer pardalis został ustalony na poziomie 2000 sztuk. Połowa pochodzi z wyspy Nosy Be. Występuje tam jedna z popularniejszych odmian barwnych ciesząca się dużym zainteresowaniem wśród hodowców – hobbystów.